جهش تولید و کرونا
سوال این است که آیا اصلا ارتباطی بین جهش تولید و کرونا وجود دارد یا خیر؟
در ظاهر امر به نظر می‌رسید که ما ظرفیت لازم برای مواجهه با این ویروس را نداریم و در این شرایط، حضرت آقا بحث جهش تولید را مطرح کردند.
قصد داریم سه بحث را در این جلسه پیگیری کنیم:
- اثرات اقتصادی کرونا بر کشور ما
- جهش تولید
- ارتباط کرونا با جهش تولید
در بحران کرونا هم شوک عرضه داشتیم و هم شوک تقاضا. به دلیل محدودیت‌هایی که برای حضور افراد در محل کار حاصل شده، تولیدات کاهش پیدا کرده و شوک عرضه اتفاق افتاده است. از طرفی تقاضا و خرید نیز به خاطر مسائل بهداشتی و ناتوانی اقتصادی مردم دچار آسیب می‌شود. از طرف دیگر یک سری میراث بحرانی نیز از سال گذشته با خود به همراه آورده‌ایم؛ مثل تحریم، بسته شدن مرزها، کاهش ارزش پول ملی، افزایش تورم و… .
واقعیت این است که حواشی کرونا بسیار زیاد بوده و به این موضوع خارج از جایگاه آن پرداخته شده است. این موضوع باید در سطح اقتصاد سیاسی تحلیل شود. وقتی در مورد قرنطینه، تزریق نقدینگی، وام یک میلیونی و… صحبت می‌کنیم و حوزه بهداشت و درمان محوریت پیدا می‌کند، خط مشی‌های ما باید محل بحث قرار گیرد.
مواجهه ما با شعار سال چگونه است؟ بخشی بی‌تفاوت از کنار آن عبور می‌کنند. بخشی از مسئولین نیز مواجهه تشریفاتی با آن دارند. کمتر کسی از مال و جان و وقت خود برای تحقق شعار سال مایه می‌گذارد.
در تئوری‌های اقتصادی جهش تولید یکی از مراحل رشد اقتصادی است و اینگونه نیست که تازه ابداع شده باشد.
جهش غیر از رونق است. پس اگر همان کارهای سال قبل را تکرار کنیم، جهش تولید محقق نمی‌شود.
کرونا از نگاه دین یک ابتلاست که یکی از سنت‌های قطعی خداست. «وَ لَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْ‌ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرينَ» (آیه ۱۵۵/ سوره مبارکه بقره).
ژاپن در زمان جنگ جهانی دوم اصلا وضعیت اقتصادی خوبی نداشت؛ اما با تغییر سیستم تولید و در واقع موتور محرکه تولید به سمت منطق تولید ناب رفت برخلاف منطق تولید انبوه که منطق غربی دارد. در واقع در ژاپن مفروضات تولید را عوض کردند.
اشتباه ما نیز این است که فکر می‌کنیم نسخه دیگران نسخه ماست. ما می‌توانیم نسخه اختصاصی خودمان را داشته باشیم.
همه آن محدودیت‌هایی که برای ما وجود دارد برای ژاپن هم بوده است. الان دقیقا فرصت جهش تولید است؛ چون نظام متعارف ما بواسطه کرونا به هم ریخته است. همانطور که در آخر آیه ۱۵۵ سوره بقره بعد از بیان ابتلائات می‌فرماید: «… وَ بَشِّرِ الصَّابِرينَ».
بحران، زمانِ به هم خوردن روزمرگی‌های ماست؛ مثلا سیلی که در سال گذشته آمد در مجموع خسارتش بیشتر بود یا منفعش؟
چه بسیار ظرفیت گروه‌های جهادی، ظرفیت بیابان‌هایی که حاصلخیز شدند و… که در کشور بواسطه همان سیل ایجاد شد.
اگر به کرونا به عنوان یک فرصت برای برهم زدن نگاه‌ها و ریل‌های گذشته نگاه کنیم، می‌توانیم جهش تولید را محقق کنیم.
اکنون با مشکلات اقتصادی مواجه شده‌ایم و مرزهای ما نیز بسته شده است و تا حدی به انقطاع رسیده‌ایم. دقیقا نقطه رشد، اوج، جهش و تعالی، نقطه انقطاع است.
کرونا فرصتِ خارج شدن از ریل‌های متعارف را برای ما فراهم کرده و جهش تولید با این محدودیت در مسیر ریل‌های متعارف محقق نمی‌شود. کرونا و بطور کلی مجموعه‌ی این محدودیت‌ها و تهدیدها می‌تواند فرصتی باشد که ظرفیت‌های خودمان را ببینیم و مبتنی بر این ظرفیت‌ها یک بازسازی جدید داشته باشیم. بطور مثال یکی از مولفه‌های اقتصاد مقاومتی، مردمی شدن اقتصاد است. در دوران کرونا بسیار بازگشتِ به مردم داشته‌ایم و بسیاری از مسائل حکومت از طریق مردم، کارهای جهادی، همدلی‌های مومنانه و… حل می‌شود.
لزومی ندارد همه صنعت ما مبتنی بر ماشین آلات و تولید انبوه باشد و همه تولید ما در شرکت‌های بزرگ باشد.
یکی از ایده‌هایی که مطرح شده برگشت به اقتصاد خانواده و تولید محلی یا خانوادگی است. هر کسی می‌تواند در خانه خود جریان تولیدی راه بیاندازد.
کرونا فرصت مناسبی است که یک بازاندیشی در مورد مفروضات اقتصادی و تولیدی خود داشته باشیم و با این بازبینی امکان ساخت مدل بومی خود را فراهم می‌کنیم.
یک شعار اقتصادی زیبا در تولید خانوادگی داریم: هر کسی در هر جا هر چه می‌تواند تولید کند.